By Lala Khobung
Ei pi-le-pu hai khah an damnaw changin Thiempu an pana a lo thawi hlak a, a dam muol muol khom an um hlak. Iemani chen hnunga khan Compounder ei hang nei a, an ni khah Pathien tluk deuthaw a ngaiin natna tinreng-ah ei rawn hlak. Kanu mi hril danin a nunghak lai Khawlien khuo-ah Compounder Pu Savawma (A poi taluo siel le salam ti hla phuoktu Monggan Pu) a hang inzin trumin natna nei tinrengin an pan a. Ama khan statoscope (inngaina) khan a ngai pei a, natna neinaw hai khom khan inngaitir an tum tawla. Ama chun, “Hun tawk ta raw seh, ka nakuo ana zo tah” a ti hiel. Statoscope hei ti tak zara chun Compounder Pu Darchunghnung Mao-Marama a um laiin Papui pakhat a khupah Savom in a se an hung zawna. Ama chun damdawi hai nalin thra takin a tuom zoin an intieng an zawn a. Zanril lai chun ama pa khan “Daktor khan inngaina in a mi ngai noh” tiin a lung a awi thei tlat naw leiin ruosur hnuoiah Pu Dara umna tieng chun an la hang zawna, ama chun a khup chuh statoscope in alo ngai a, chu zo a chun ngai thra takin an in tieng an zawn kir nawk.
Dr. Laltuoklien Sinate, B.Sc., MBBS a hung suok hlim lai dam khan ei ngaisangin ei ring zo em em. Sielmat Christian Hospital khah ei hang trana, Pu Lalnghak Compounder khah Vellore-ah Laboratory Technician training zo ani boka. Ek le thisen exam khah ei hei thaw trana. Khanglai a thil tlung threnkhat hai:
1. Papui pakhat Doctor in a en zo khan a ek exam a trula an hriet lei khan ek hung chawi dingin an ti a. Ama chuh ek-inah a hang fe a, ek-in khura mi ama ek khom nilo khah a hang laka an exam tir.
2. Pa pakhat chu a zing ek hung chawi dinga an ti leiin a zingkar ek po, bufun tiet lol el a hung chawi.
3. Saikota Laithrieng khan Dr. L. Sinate a zu pan ve a, ama ngaidan chun Doctor chun lo en ata, i chulai, khalai chuh ana, tiin a damdawi ding chuh alo pek el ding a sawna. Amiruokchu Daktor khan a natna hai alo indon lem el chuh a ngaidan ni talo. Laithrieng chun, “Daktor Tuoklien ka zu pan a, ka natna hai ami lo indona, keiin ka hril lem vong a nih. Ka natna hai chuh ama nek daihin ka hriet” a tih. Laithrieng hi Saikota an um hmain Mizoram-a Khawlien khuo a um an nih. Kohran dan anga nuhmei nei ding ana. Biekin-ah Pastor chun a nuhmei ding le chun an ngirtir a, “Ka hmangai tak” ti rawh a hei tih a. Laithrieng chun, “Ka hmangai tak chun pasal a nei daih tah” a ti hmuk el a. Pastor chun, “Pasiet le harsatna a khom” a hei ti nawk a, ama chun “hmatieng thil ka hril thei nawh” a tih.
4. Trumkhat Dr. L. Sinate’n mi pakhat a at (operation) a, a zing-ah Hospital a hei tlung le inruolin Compounder Hranglienkhum-in, “Ei damnaw pa sawh na a ti in an rum an rum ela” alo ti lai Chawkidar Ropavung chun Doctor kuomah, “Voisun chuh ka lu ana zing ela, damdawi mi pe la thrang a tih” alo ti ve a. Doctor chuh a room-ah a lut hnungin Damdawi hming a zieka Hranglienkhum kuoma chun, “Hi damdawi hih lo pe roh” tiin inna damdawi (sleeping pill) a peka. Hun iemani chen hnunga chun damnaw pa chuh na ti in a lan rum zing el a. Chulai zing chun Ropavung huondai siem chuh a in lusu bur bur ela. An khat tawk hin a hmai a hang phi a, nurse Sailienkim kuomah, “Voisun chuh ieng ti am ka nih ka har thei der noh, ka imu a suok em em ringot el” a hei tih a. Sailienkim-in a hei en chun inrui nei hih a hoi in a hriet a. Doctor chun “Hranglienkhum, alan rum zing ela, a hne naw ning a tih, damdawi khah va pe sa roh” a hei ti a. Hranglienkhum chun, “Khai damdawi khah Ropavung an naw ka pek” a hei ti chuh Ropavung an hei en chuh huondai siem pumin a in lusu bur bur an hei hmu zet chuh an reng a ramin an innui ta rak ela.
5. Doctor in damdawi prescription a ziek hai hih Compounder kawl tieng an chawi a, ama chun damdawi lo pek malamin a fak dan le a fak hun hai alo hril hlak. Trumkhat chuh Compounder Hranglienkhum-in Papui pakhat kuomah damdawi a pek malamin a fak danding le a hun hai chieng deu in a hril a. Chu zo chun chu pa chuh a fe ta daih el a. A fe zo hnung chun Hranglienkhum chun Nuhmei pakhat ta dinga sul thranaw damdawi prescription lem khah a nih ti a hriet suoka. An hei zong vel leh an hmuzo ta si noh. A thaw ngaina um talo chuh, Hranglienkhum chun, “Nuhmei sul thranaw damdawi a ni si a, khapa khah a ienglai tak am thok ati aw...” ati ta ringot.
6. Hun iemani chen hnunga khan Dr. Ronghaklien Joute khan Medical Superintendent sin khah a hung chela. Khanglai huna khan Juda (Jew) inti hai khan an ser an tan tawl a. Anni laia pakhat chuh a septic leiin mi dang hai chuh Dr. R. Joute’n alo tan pek hlak. Operation room an lut hma hin room pakhat-ah nurse haiin a hmul an zietfai zoin dettol in an sawpfai phot hlak. Trumkhat chu mipakhat a ser an tan zoin nurse chun, “Tum midang” a hei ti a, pa pakhat chun “kei” alo ti a. Chu pa chuh nurse chun room-ah a lut puia, kotkhar chuh a sungtieng a kal zoin, “I kekor hlip roh” a ti a, ama chun a hei hlip ela. Nurse chun, “I underpant khom hlip roh” ati a. Ama pa chun a rin khopa ela. Nurse chun, “inhmaw roh” a ti malam chun a hei hlip pui a. Ama pa hlak chun a “something” khah a hup ta tlat el. Nurse chun hei tawk a tum leh a thrang ta trun ela. Chu pa chun, “Nakawrin en tir dingin iem kekor hlip a ngai” a hei ti zet chuh nurse chuh a nui an za bakah an phalam kher el. Ama pa hih ser tan ding niloin a nakuo inentir dinga hung alo ni lem sih a.
7. Trumkhat nawk chuh Haokip papui pakhat hih a hunga Dr. L. Sinate kuoma chun a sungah ramhuoi tam deu el an um hin a hriet thu a hung hrila. Dr. L. Sinate khan thaw dan alo thiem khop ela. A phing vel chuh a hei hmeta, statoscope hin a hei ngai a, “A lo ni ngei hi tie, i sunga hin ramhuoi an um ngei hi tie, hi damdawi hih fa la, anni chuh an thi el bakah innawi vong an tih. Zingkar inhnawm phat i ek khah hei en la hung dum tur a tih.” a ti zo chun damdawi Iron tieng thrang a peka. A zinga chun chupa chuh ngaithra deu le hlim deu hin a hung nawk a, Doctor kuoma chun, ”I ti ang ngei khan i damdawi mi pek khah ka faka, ka sunga ramhuoi hai chuh an thi bakah an innawi vonga ka ek khom a dum tura, kan hnawm dok vong tah” a hung tih.
8. Mi 3 Thanga, Sanga, Liena hai hin Hotel-ah bu an bak a, an bak zo chun waiter chun an bak man Rs. 30/- a nih a ti lei chun Rs. 10/- seng an pek a. Manager kuoma a va fe chun Rs. 25/- a nih a lo ti leiin Rs. 5/- chuh va pekir nawk dingin a ti a. Waiter chun help ruk a nuom leiin Rs. 2/- chuh a nei a, pathum hai chu Re. 1/- seng a va pek kir nawk a. Chulei chun Rs. 9/- seng pe ang an lo ni tah (i.e. 9x3= 27). Waiter khan Rs. 2/- a lo nei lei khan a rengin Rs. 29/- chauh a lo ni tah. A tira mi pathum haiin an pek kha Rs. 30/- ani si a. Re.1/- kha teh khawlam a um ta a?
9. 12345679 hi 36 in hei puntir ta.
10. Powder diek ei ti hih thil um thei ani?
11. Mi pakhat hin Bank-ah poisa Rs. 100/- a sie a, a laksuokdan chu hieng ang hih a nih.
Deposit-Withdraw-Balance
100-50-50
-25-25
-10-15
-8-7
-5-2
-2-0
------------------------------------------------------------------------
100-100-99
Re. 1/- a kim tanaw tlat el. I zongsuok pek thei ding?
12. John F. Kennedy khah USA president a iengzatna’m ana? ti hi English in hei ziek ta.
13. A reng reng thu-ah i kiu i liek phak am a nih?
14. Ukil (Advocate) tlaktlailo deu hih a um a, court a witness cross-exam a thaw truma a thil indon hai:
a) I naupa kum 18 mi i ti chuh ieng anga upa am ana? Nuhmei am pasal?
b) Saprama honeymoon hmanga inzin thu i hrila, i nuhmei i thruoi ve?
c) I nuhmei le in inthre nasan chuh thina lei a nih i ti a, a tulem am in thi?
d) Tuolthattu i hmu khah a hnerhmul in buk deu le a khakhmul sei deu i ti a. Anleh ama chuh nuhmei am pasal?
e) Hi thlalak i hung produce hih i thlalak ngei a nih i ti a. An leh hi i thla an laklai nang i um ve chie am?
f) Indona a thi i ti khah nang am i unaupa lem?
g) Motor pahni an inbaw i hmu thu i hril a. Anleh an inbaw lai tak khan ieng anga kar hla am an ni a?
h) I naulutir chuh pasal ani noh i ti a, an leh ieng mi am ana?
i) Doctor ka nih i ti a, post mortem i thaw hlak thu i hril bok a. Anleh i at hai chuh mithi vong an ni?
15. Sipai tlaktlailo deu hi a um a. Ama chuh ienglai khoma a ruolhai buoipui a ngai hlak leiin a ruolhai a sukbuoiin a suk sawl hlak. Asan chu – hmuntriuma an um chang hin a tri thei em em a, zana hlak in thei ngailo. A ruolhai hin an mengpui hlak. Hmun ralmuonga an um chang hlak hin a muong nawk taluo a. A hei zal ta hin chuh a in nghal hlak a, tho nachang hlak chuh hre ta ngailo. Breakfast huna hai ala tho ngainaw leiin a ruolhaiin an hung lak pek hlak. Hmun rinuma an um chang hlak hin rinum a ti taluo a, hmun inhoia an um chang hlak chun inhawi a ti nawk taluo bok. Ram luma an um chang hlak chun lum ati taluot leiin a ruol hai hin an zap a ngai zing hlaka. Ram deia an um chang hlak chun dei ati nawk taluo a, a lum zo naw leiin a ruolhai in an puon an inthuo sa hlak. Patrolling a an fe a, bu an nghei chang hlak chun a tramsawl hlak leiin a ruolhaiin an zawn hlaka, barakhana an nei chang hlak chun a fak rawn leiin a khop taluo a, an luok hlak.
16. Trumkhat chu Chemtattepu nuhmei khan a pasal khah chem a tat sawka. Chuonga vadungte a chem a tat lai chun a pasal AK-47 cheptu Kaikuong bok khah beiseina insang tak leh a hung a. Tuta hmaa a chep khah hei chep nawk a tum leh a hmu ta noh a. Kaikuong beidong chun, “Eheu, a hmasa khan ka lo chep bul taluo a ni hi tie” a ti ta ringot.
17. Kohran upa pakhat hin Bawng nene sawr a tuma. A bawngpui chuh a hel deu a. Sawr tuma a hei inthrung chauh leh a bawngpui chun a malpui a hung kheng a, a lungsen chun a bawngpui ke chuh ban leh a khitde a. Hei sawr nawk a tum leh a bawngpui ke khitnaw na tieng chun a hung kheng nawk pei leiin a ke pakhat khom chuh ban leh a khitde nawk a. Sawr a hei tum nawk leh a bawng mei chun a hmai a hung hlap a. Chu phing leh a bawng mei khom chuh tukropah a khai. Bawngpui hnunga chun a ngira, a khengna a malpui chuh hei en tumin a dierkei chuh a hei hlim laitak chun a nuhmei a hung thut ela. A nuhmei lungsen taluo chun iengkhom hril set set lo chun a pa hai intieng a zam dai a, sum an van suo ta ringot.
18. A bau a thu hle ning a tih. A inlengpa chun a ruolhai kuomah “voisuna ka va lengna pa chuh hmaisana kan hei titi zet chuh ek-pheka hmai zap ang a nih” a tih.
19. Negro tlangval chi changa an hril le sap pakhat chi chang ve tho hih tu’m an chi a chang ti competition an siema. Kel pakhat ve ve hih an peka. Hun iemani chen hnunga chun an hung inlawi a. Sap pa chun kelte 5 lai a hung hawn a, negro pa ruok chun pahni chauh a hung hawn ela. Mi hai chun mak an ti hle a. A san an hang in don chun negropa chun, “A chal annawm in mi pek” a tih.
20. Teacher: I hming iemana?.
New Student: La la la la lal si si si si siem li li li lien.
Teacher: I hming a sei em el Lalsiemlien ti in ko el kan che (dang inawk a nih ti hrelo me chuh).
21. Naupang: An pa thlaisuong lai kuomah, “Pa, ka u hih, sawn a pai nawk an ta rek aw.”
An pa: A remchang ani chuh, sawn man va la unla chi le tel hung inchaw malam nghal ro.
22. Tunnesse rama Memphis khawmi H.E. Mann chun a bawnglienchi te tuktin a liengkoa a put a, khawlai a lengpui zie hlak a. Chuong ang zing chun kum 10 sung a thaw. Tuk khat thil el a zo lo thut thu um nghal lo chuh a bawng a hung puitling a kg. 304 a hung ni chen khom chun a thaw pangngaiin a la leng pui zing. Ka hei ngaituo a Olympic a weight lifting a lawmman la hai khan Kg 200 bawr vel ana an dom hlak khah. Bawng put pa formula hin thawve inla Olympic a hai lawmman ei lak ve el thei naw ding maw?
23. D.M. College-ah kan kai laia kan ruolpa Paukhawlam (tuhin chuh kohran upa ani tah in ka hriet) khan mithienghlim lawr (rapture) a paltlang thu a mi hril. A bei chuh a dong hle el. College chawl in an khuo-ah a zu fe a. Zingkar a hei tho chuh an ina chun a sunghai tukhom an lo um ta noh a, an bubel thuka insuong lai hlak chuh a lo kang ut a, an in hlak chuh ar in an lo sip el. Tuol a hei suok hlak chun an venghai tukhom hmu ding um talo. An panthlang haiin a zu en leh an kawtkhar inkhar loa lo um ani leiin an in chuh ar in an lo sipa, an thuka mei hlak chuh alo chok bok si. Ama chun mithienghlim lawr (rapture) an ti chuh ani ta ngei awm a lawr sa loah an ngai leiin thlapahng le lung phu inrang deua in phu dut dut hin a uma. An venga misuoldeu Mr…… , lawr sa lo dinga a ngai hai inah a va fe leh tukhom a va hmu bawk sinoh. A beidong in van tieng a hei thlira, ieng ti kam mei le kat a hung tla ding tiin thlaphang tak chun hun iemanichen a thlir.
A hnungah thil umdan a hei hriet chun – Mizoram buoilai kha ana, an veng kha veng kilkhawr deu a nih a, ama riekna khah an in extension a ni a. Zingkar inhma deu khan India sipai an lo hunga, mi popo muolveng tienga fe khawm ding an ti lei khan sipai hai chun an lo khalkhawm hih alo nih a. Ama riekna khah sipai hai khan an lo hmunaw lei khan an lo hriet fuk naw alo nih.
24. Mr. Sasang khah Santing khuo-ah Motorcycle in a zu fe a, a khawmi hai chun motorcycle an voikhat hmu na a nih. A hei tlan vel chuh hrat an tiin an en nuom em em. Papui pakhat chun “ava mak in a va hei tlan hrat em em” a hei tih a. A bula um pa chun, “kei chuh mak ka ti der noh, eini khom ei mongkuoa meikhu suok rak khopin tlan inla ieng leiin am hrat naw bik ei ta?” a tih.
25. Uisa le thingthupui suong hih an hril chuh ka hriet tah a, ka la thaw sin nawh.
No comments:
Post a Comment