Monday, October 12, 2015

MI HAUSA NI I NUOM AM?

By Lala Khobung

Hausak i nuom chun hi a hnuoia ka ziek hai hih hei thaw sin roh.

1. Mi hausa kuomah fe la, a sin a trul trul thaw dingin hieng ang hin van zor (offer) roh. I hlaw ding chu – a nikhat ni in Re. 1, a ni 2 ni in Rs. 2, a ni 3 ni in Rs. 4, a ni 4 ni in Rs.8/-, a ni 5 ni in Rs. 16. Hieng ang pei hin nitin a hma a mi let pei hlaw dingin. Ama chun mak tiin invet a lo ti vieu el thei che. A lo remti vai chun “HLEN” ti la, inremna (agreement) siem pui nghal la, hrepuitu (witness) pahni neka tlawmlo khoma an hming sign ve ngei raw hai seh. I sin chuh an rang thei ang takin tran nghal roh. I nitin hlaw khah hei bel khawm la, thlakhat sunga i hlaw ringot khom khah cheng tlukledingawn tel hung ning a tih. Kumkhat sunga ding agreement in lo siem lem chun multi-multi-multi millionaire ni dai i tih.

2. Mengte Farm siemla, nuoikhat vel vai rawh. Mengte inthlapungdan mithiem hai in an ziek internet-a anlang danin, a pui pakhata inthokin kumkhat-ah 12, kum 2-ah 55, kum 3-ah 382, kum 4-ah 2201, kum 5-ah 12680, kum 6-ah 73041, kum 7-ah 420715, kum 8-ah 2423316, kum 9-ah 13968290, kum 10-ah 80399780. (A te hmasa hai khan nau nei sawng pei hai sien tina a nih).

Mengte vun hai chu inhlip la pakhat pei-ah a tlawmtak-ah Rs. 50/- bekin zor thei i tih. An hliptu ding chun mi 100, nikhat-ah pakhat in Rs. 300/- pei hlaw dingin ruoi rawh. Mi pakhatin a tlawm takah 50 bek inhlip thei a tih. Nitin mengte vun 5000 i zor chun nikhat-ah Rs. 250000/- hung ning a tih. Hlawfa ruoina Rs. 30000/- i pek hnungin i hlep chu Rs. 22 lakhs hung ning ata, i thlakhat income chu Rs. 66 lakhs hung ning a tih.

Anleh, mengte chuong zozai chuh iengtinam chawm ta’ng i ta? Thil harsa an nawh. A bula chun Mazu Farm i siem ding an nawm. Mazu inthlapungdan mithiem ha’n an ziek internet-a anlang danin, mazupui pakhat ringot khomin kumkhat sungin te 128 an nei thei. Pu. C. Rokhuma (Padmashree awardee), mazu tienga specialist, Japan rama mazu tienga mithiem (specialist/scientist) hai chen khom a kuoma hunga mazu chanchin hung inchukin a ziekdan chun, mazupui pakhata inthoka inthlapung pei hin kum khat-ah 10000 nekin an tam thei. Chuong ani chun mazu hai chuh mengte hai let tamin anpung hrat tina a nih.

Anleh, mazu chuong zozai chuh iengtinam chawm ta’ng i ta? Hi khom hih thil harsa an noh. Mengte hai khah an vun inhlip zo khan an sa hai khan mazu hai khah i chawm ding annawm. Chuong ang bok chun mengte hai khah mazu in chawm i ta, chuongchun mengte vun hai khah i hlep lieu lieu (net profit) hung ni ta’ng an tih.

3. Tawkphar (toad) Farm siem rawh. Higher secondary, college le university chena khom zoology student hai practical class a dingin demand an sang vieu tah. Practical class an nei lai lem chun an nikhat mamaw khom a tam. 1969 a P.U. Sc kan chuk ve lai khan zoology practical class-ah pakhat bak an mi pek ngai naw lei khan hostel-ah mirawng haiin an hung zor hlaka, inchuk na dingin pakhat-ah Rs. 3/- in kan inchawk hlak. Tuhin chuh a rate an sang tah ka ring. Tawkphar hih a pui pakhat tui ringot khom hih a sang tel a nih. Allahabad University-a ka umlai zoology dept. hai vaina ka hmu ve a. Thil harsa an noh. An intuina ding dil 10”x10” vel siem inla, a kar vela an intomna ding le a chunga nisa lum an awina ding tui chimchin hnuoi le a puotienga nilum an awi na ding lungtum ruolremlo tak khan deng khawm el inla.

An ni rawi chawmna ding kha chuh thil harsa an noh. An ni laia pakhat amanih pahni khah hei vawhlum inla, an sa khah chan darin deng chek inla. Chu chuh tho hai khan hung bawm an ta, tho hai chuh utok hai khan an lo fak el ding annawm. Tawkphar hai hlak chuh tukhoma inru lo ding. Anni le anni hlak infa ngailo. Ngadil siem nek daihin hlawk lem a tih.

No comments:

Post a Comment