IENGTINAM I NGAI VE? - II

By Lala Khobung

Mi tam tak chuh ei hang titi puia, trong dang hmang leh an titi na le an thu hril hai an hei hril sawng changin an inbiekna trong kher khera hei hril sawng an tum tlat hlak hih a buoithlakin ngai sawl a um thei kher el. A thren lem chuh thiemnaw le pai tron tron hin an lo inbiekpui hai thuhril khah thei le theiloin hril tral an tum tlat hlak. A changa hei zep zau le trong hmangruo danglam deu hai hi chuh an trong anga hei hril sawng trul hi chuh a um. Abikin Lusei trong hmang hai thuhril le an inbiekna thu an hril/ziek sawng hin an uor bik hlak. English, Hindi, Manipuri, etc trong a mi thuhril le an inbiekna an hril sawng chang hlakin an thaw ngai si noh.

Hmar papui pakhat leh Hmar tronga in be hlak kan na. Amiruokchu, kan hei titi changin Lusei trong hmang hai thuhril le an titi na thu a hei hril chang hin chuh ka na a lo kham thei hle. Lusei trong hmang hai le an titi na khah Hmar trongin hril sawng pal ka tih ti an lau ni takin ka hriet. Hmar trong in hei hril sawng el hlak sienkhom kei chun poi ka ti naw vei leh. Hi ka hril hih Lusei trong ka theida le ka ngai pei naw lei a ni der noh. Lusei tronga inbie ni law law inla chuh iengkhom soiselna nei naw’ng ka tih. Chu nek hmanin Hmar tronga mi thuhril le an van biekna a hril sawng chang Hmar trong kher a hril tum tlat el sien chuh ka na kham tho a tih. Nikhat chu ka ti pa hih a hung leng a, a trong ka hei ngaithlak a, Hmar trong a inbie ni inla khom 95% neka tam Lusei trong a thrang. Lusei trong hrelo lo ni inla chuh a thuhril hai khah a umzie hre der naw’ng ka tih. Hieng ang hih kan titi na chuh a nih: Pu… in-ah kava leng a, “…” ka hei tih a, “…” a lo tih a, “…” ka tih a, “…” a tih a, “…” ka tih a, a nuhmei a hung a “…” ka lo tih a, “…” a tih a, “…” ka tih a. Ka hei ngaituo a, Hmar tronga inbie ni si “ka tih a le a tih a” ti chauh hih Hmar trong a hmang a ni chuh. A van biekpui hai tronga inbie chuh ni inla iengkhom na khamna ding a um noh. Kan titi pei a, Paite, Gangte, Meitei hai le an titi na a hril hai hlak Hmar trongin a hril nawk ang reng si.

Trumkhat nawk chu Hmarbiel mi Lusei trong thiem lo deu el hih ka kuomah a hung leng a. Lusei trong hmang pakhat le an titi na le an thu hril hai Lusei trong kher kher a hril sawng a tum tlat el a. Lusei trong hlak chuh a hmang thei naw a ni deu tak. Ngai sawl um ka ti em leiin, “An leh tu ta i hril ta le i la hril tum hai chuh Hmar trongin hril thei i ti? Hmar trongin hril la ka hriet thiem lem ka ring” ka ti hiel. Lusei trong hmang hai kan bula khan lo um ve hai sien iengtinam an ngai ding?