(7th March 1912 – 12th March 1985)
By Lala Khobung
Dr. Lalkhawlien Pulamte article le inzoma Hmar Khawbung Dohnuna chanchin ka ziek khah lo tiem ta ngei in ta. Ka hril ta ang khan H.K. Dohnuna khah Hnam a chieng tak a nih. Hmar tronga hla phuok dinga Rev. Thangngur thurawn petu, Hmar tronga Inchuk tran bu (Bu hmasa) le Hmar tronga hlabu siem hmasa tak a nih a. A naupa kum 1920 bawr vela Doctor puitling Dr. H.K. Thanglura khah a nuhmei dingin Parbung khuo mi lekha thiemna nei khom nilo Hmar nunghak Darsunkim (Deknu) an nei tir a. Chu ang bokin a naupa mi ropui H.K. Bawichhuaka khoma Hmar-Traite nunghak, Hmar trong hmang ngei, lekha ziek le tiem thei trawk Vanlalmuon (Muoni) nuhmei in a nei. A nau laia lekha thiem thei tak Sapthlengliana khah Doctor an chuk laiin a thi hlau ela, inro a um tak zet el. A nuhmei Roziki khah nu rorum tak a nih. H.H. Coleman in Saptlangval a phierna leia 1929 a NEIG Mission sunga buoina namen lo a hung suok leia kohran a koi dar khan HKD chuh Saptlangval tieng a thrang a, anni tieng a thrang thoktu khah an thrahnem ve si a, sapram tienga sum hung hlak chuh an hmang ve thei ta si naw leiin HKD poisa in an in enkol a. Chu bakah sorkar tienga inthokin sukbuoi an ni zing bok leiin HKD chuh a bei a dong thei hle el a. A nuhmei Roziki chun “Ieng leia beidong el am i nih a? I umna ding chuh nikhat thil thu a khom tlangval haiin bawl zo el thei an ta, kei le naupang hai chuh hnuoi le van kar a umin kan in chung chuh van ni’ng a ta, kan khum chuh hnuoi ni’ng a tih” tiin a thlamuon.
Tuesday, October 13, 2015
IENGTINAM I NGAI VE? - I
By Lala Khobung
Bible tieng inchuk (theologian) ka ninaw lei le ka mawl lei khom ni ta ve’ng a tih, ngaidan ka nei ve tlat. Mi threnkhat chu Biekin/puipun ni ah subject nei a trongtrai dingin an hei koa, Pathien kuomah an hei trongtrai chang hin an ko nasan le subject ngaituo ta der loin fienriel trongtraina a hril awma ka ngai hih an insam kawi duot hlak. Pathien hih an ngai mawl taluo amanih trongtrai sawt an nuom hrim hrim lei ti lo suongtuo a ol khop el. Pathien kuoma chun hni, lawmthu hril le thupha chawi ding ni awm tak. Pathien chuh mi mawltak ni dinga ngai ang hrim le a private tutor ni ang zie zangin a hriet tasa (Pathien chuh iengkim a iengkim, iengkim thawthei le hrie a ni si a) an inzawt kuol zul el hlak. Mi threnkhat lem hi chuh thil hni, thupha chawi le ngaidam inhni ni si hin Pathien hih a rau a rau le vau pumin naset biek in an biek ni takin ka hriet.
Bible tieng inchuk (theologian) ka ninaw lei le ka mawl lei khom ni ta ve’ng a tih, ngaidan ka nei ve tlat. Mi threnkhat chu Biekin/puipun ni ah subject nei a trongtrai dingin an hei koa, Pathien kuomah an hei trongtrai chang hin an ko nasan le subject ngaituo ta der loin fienriel trongtraina a hril awma ka ngai hih an insam kawi duot hlak. Pathien hih an ngai mawl taluo amanih trongtrai sawt an nuom hrim hrim lei ti lo suongtuo a ol khop el. Pathien kuoma chun hni, lawmthu hril le thupha chawi ding ni awm tak. Pathien chuh mi mawltak ni dinga ngai ang hrim le a private tutor ni ang zie zangin a hriet tasa (Pathien chuh iengkim a iengkim, iengkim thawthei le hrie a ni si a) an inzawt kuol zul el hlak. Mi threnkhat lem hi chuh thil hni, thupha chawi le ngaidam inhni ni si hin Pathien hih a rau a rau le vau pumin naset biek in an biek ni takin ka hriet.
IENGTINAM I NGAI VE? - II
By Lala Khobung
Mi tam tak chuh ei hang titi puia, trong dang hmang leh an titi na le an thu hril hai an hei hril sawng changin an inbiekna trong kher khera hei hril sawng an tum tlat hlak hih a buoithlakin ngai sawl a um thei kher el. A thren lem chuh thiemnaw le pai tron tron hin an lo inbiekpui hai thuhril khah thei le theiloin hril tral an tum tlat hlak. A changa hei zep zau le trong hmangruo danglam deu hai hi chuh an trong anga hei hril sawng trul hi chuh a um. Abikin Lusei trong hmang hai thuhril le an inbiekna thu an hril/ziek sawng hin an uor bik hlak. English, Hindi, Manipuri, etc trong a mi thuhril le an inbiekna an hril sawng chang hlakin an thaw ngai si noh.
Mi tam tak chuh ei hang titi puia, trong dang hmang leh an titi na le an thu hril hai an hei hril sawng changin an inbiekna trong kher khera hei hril sawng an tum tlat hlak hih a buoithlakin ngai sawl a um thei kher el. A thren lem chuh thiemnaw le pai tron tron hin an lo inbiekpui hai thuhril khah thei le theiloin hril tral an tum tlat hlak. A changa hei zep zau le trong hmangruo danglam deu hai hi chuh an trong anga hei hril sawng trul hi chuh a um. Abikin Lusei trong hmang hai thuhril le an inbiekna thu an hril/ziek sawng hin an uor bik hlak. English, Hindi, Manipuri, etc trong a mi thuhril le an inbiekna an hril sawng chang hlakin an thaw ngai si noh.
TRONGBAU THRA IN SIEL AMAN
By Lala Khobung
Mi threnkhat chu hei inhmu changin ieng le inzom mang lo hin, “I va thau de” ti trongkam hih ka dong zeu zeu. Fiemthu’n, “Ka thau hranpa noh ie, ka lutna kawr a china, ka normar lei a nih” ka ti naw leh na deu trol hin, “ka thau le thau naw chuh i mi hril hranpa ngailoin nang nekin ka hriet daih!” dam ka ti hlak.
Mi threnkhat chu hei inhmu changin ieng le inzom mang lo hin, “I va thau de” ti trongkam hih ka dong zeu zeu. Fiemthu’n, “Ka thau hranpa noh ie, ka lutna kawr a china, ka normar lei a nih” ka ti naw leh na deu trol hin, “ka thau le thau naw chuh i mi hril hranpa ngailoin nang nekin ka hriet daih!” dam ka ti hlak.
Monday, October 12, 2015
PA TE ZAH
By Lala Khobung
Aizawl Post 8.7.2015 issue a thianpa P.C. Lawmkunga, kei chuan a lehkhabu ziah “I dam maw-Mama Pa” kha tha ka tih em avangin, “Mama Pa” ti a ka koh thin article “Manipur lan a tang in” tih ka lo chhiar ve atanga he article hi rawn ziak ve ka ni. Ka thil rawn sawi te hi a thil thleng tak tak (real incident and personal experience) an ni a, mi thenkhat te hming erawh ka ziak lo.
Aizawl Post 8.7.2015 issue a thianpa P.C. Lawmkunga, kei chuan a lehkhabu ziah “I dam maw-Mama Pa” kha tha ka tih em avangin, “Mama Pa” ti a ka koh thin article “Manipur lan a tang in” tih ka lo chhiar ve atanga he article hi rawn ziak ve ka ni. Ka thil rawn sawi te hi a thil thleng tak tak (real incident and personal experience) an ni a, mi thenkhat te hming erawh ka ziak lo.
MI HAUSA NI I NUOM AM?
By Lala Khobung
Hausak i nuom chun hi a hnuoia ka ziek hai hih hei thaw sin roh.
1. Mi hausa kuomah fe la, a sin a trul trul thaw dingin hieng ang hin van zor (offer) roh. I hlaw ding chu – a nikhat ni in Re. 1, a ni 2 ni in Rs. 2, a ni 3 ni in Rs. 4, a ni 4 ni in Rs.8/-, a ni 5 ni in Rs. 16. Hieng ang pei hin nitin a hma a mi let pei hlaw dingin. Ama chun mak tiin invet a lo ti vieu el thei che. A lo remti vai chun “HLEN” ti la, inremna (agreement) siem pui nghal la, hrepuitu (witness) pahni neka tlawmlo khoma an hming sign ve ngei raw hai seh. I sin chuh an rang thei ang takin tran nghal roh. I nitin hlaw khah hei bel khawm la, thlakhat sunga i hlaw ringot khom khah cheng tlukledingawn tel hung ning a tih. Kumkhat sunga ding agreement in lo siem lem chun multi-multi-multi millionaire ni dai i tih.
Hausak i nuom chun hi a hnuoia ka ziek hai hih hei thaw sin roh.
1. Mi hausa kuomah fe la, a sin a trul trul thaw dingin hieng ang hin van zor (offer) roh. I hlaw ding chu – a nikhat ni in Re. 1, a ni 2 ni in Rs. 2, a ni 3 ni in Rs. 4, a ni 4 ni in Rs.8/-, a ni 5 ni in Rs. 16. Hieng ang pei hin nitin a hma a mi let pei hlaw dingin. Ama chun mak tiin invet a lo ti vieu el thei che. A lo remti vai chun “HLEN” ti la, inremna (agreement) siem pui nghal la, hrepuitu (witness) pahni neka tlawmlo khoma an hming sign ve ngei raw hai seh. I sin chuh an rang thei ang takin tran nghal roh. I nitin hlaw khah hei bel khawm la, thlakhat sunga i hlaw ringot khom khah cheng tlukledingawn tel hung ning a tih. Kumkhat sunga ding agreement in lo siem lem chun multi-multi-multi millionaire ni dai i tih.
THUNAWI
By Lala Khobung
Ei pi-le-pu hai khah an damnaw changin Thiempu an pana a lo thawi hlak a, a dam muol muol khom an um hlak. Iemani chen hnunga khan Compounder ei hang nei a, an ni khah Pathien tluk deuthaw a ngaiin natna tinreng-ah ei rawn hlak. Kanu mi hril danin a nunghak lai Khawlien khuo-ah Compounder Pu Savawma (A poi taluo siel le salam ti hla phuoktu Monggan Pu) a hang inzin trumin natna nei tinrengin an pan a. Ama khan statoscope (inngaina) khan a ngai pei a, natna neinaw hai khom khan inngaitir an tum tawla. Ama chun, “Hun tawk ta raw seh, ka nakuo ana zo tah” a ti hiel. Statoscope hei ti tak zara chun Compounder Pu Darchunghnung Mao-Marama a um laiin Papui pakhat a khupah Savom in a se an hung zawna. Ama chun damdawi hai nalin thra takin a tuom zoin an intieng an zawn a. Zanril lai chun ama pa khan “Daktor khan inngaina in a mi ngai noh” tiin a lung a awi thei tlat naw leiin ruosur hnuoiah Pu Dara umna tieng chun an la hang zawna, ama chun a khup chuh statoscope in alo ngai a, chu zo a chun ngai thra takin an in tieng an zawn kir nawk.
Ei pi-le-pu hai khah an damnaw changin Thiempu an pana a lo thawi hlak a, a dam muol muol khom an um hlak. Iemani chen hnunga khan Compounder ei hang nei a, an ni khah Pathien tluk deuthaw a ngaiin natna tinreng-ah ei rawn hlak. Kanu mi hril danin a nunghak lai Khawlien khuo-ah Compounder Pu Savawma (A poi taluo siel le salam ti hla phuoktu Monggan Pu) a hang inzin trumin natna nei tinrengin an pan a. Ama khan statoscope (inngaina) khan a ngai pei a, natna neinaw hai khom khan inngaitir an tum tawla. Ama chun, “Hun tawk ta raw seh, ka nakuo ana zo tah” a ti hiel. Statoscope hei ti tak zara chun Compounder Pu Darchunghnung Mao-Marama a um laiin Papui pakhat a khupah Savom in a se an hung zawna. Ama chun damdawi hai nalin thra takin a tuom zoin an intieng an zawn a. Zanril lai chun ama pa khan “Daktor khan inngaina in a mi ngai noh” tiin a lung a awi thei tlat naw leiin ruosur hnuoiah Pu Dara umna tieng chun an la hang zawna, ama chun a khup chuh statoscope in alo ngai a, chu zo a chun ngai thra takin an in tieng an zawn kir nawk.
Subscribe to:
Comments (Atom)